Hiện tượng thừa lái và thiếu lái là một trong những nguyên nhân khiến xe ô tô bị mất kiểm soát lái khi vào cua. Khi xe vào cua sẽ sinh ra lực ma sát và phản lực với hướng chuyển động trên bề mặt tiếp xúc chính của lốp với mặt đường. Làm vùng tiếp xúc của lốp với mặt đường bị biến dạng, sự biến dạng bề mặt này tạo nên một góc ngược với góc cua của xe.
Góc tạo thành giữa đường biến dạng lốp xe và hướng chuyển động cả xe được gọi là góc trượt. So với góc trượt mặt lốp bánh trước và bánh sau sẽ biết được xe bị thừa lái hay thiếu lái.
Thiếu lái (Understeer) là hiện tượng khi xe ô tô vào cua, không ôm cua theo ý muốn của người lái mà có xu hướng đi chệch về hướng ngược lại của vòng cua.
Đây là hiện tượng hay gặp ở các xe dẫn động cầu trước và dẫn động 4 bánh. Khi vào cua quá nhanh, người lái đánh lái tương đối nhiều nhưng xe quay vòng/chuyển hướng rất chậm, quỹ đạo ôm cua sẽ không đúng như mong muốn.
Thiếu lái rất nguy hiểm vì khiến xe chệch hướng, dễ lao sang làn đường bên cạnh hoặc lao ra khỏi đường. Tuy nhiên trường hợp xe thiếu lái cũng có thể kiểm soát được không đòi hỏi nhiều kỹ năng và kinh nghiệm.
Do bánh trước bị trượt, không còn khả năng bám đường làm cho đầu xe bị chệch quỹ đạo vòng cua. Nguyên nhân do xe vào cua tốc độ nhanh, bởi quán tính nên xe tiếp tục di chuyển phương thẳng hoặc chuyển hướng rất ít.
Khi người lái không làm chủ tốc độ và cua không đủ vòng để tạo lực hướng tâm sẽ khiến bánh trước mất ma sát. Với những xe dẫn động bánh trước, do bánh trước là nơi chịu lực truyền trực tiếp nên cũng dễ sinh ra hiện tượng trượt cao hơn. Trong lúc xe đang trượt, việc phanh thật mạnh càng đẩy nhanh hơn tốc độ trượt của xe. Khi xe trượt ngang mép cua thì dù bó chặt vô lăng hết cỡ cũng sẽ không có tác dụng.
Cách xử lý khi xe bị thiếu lái là làm cách để 2 bánh trước có thể lấy lại được độ bám, do 2 bánh trước bị mất độ bám với mặt đường.
Các bước xử lý khi gặp tình huống này như sau:
Nhả chân ga để xe từ từ giảm tốc độ điều này sẽ khiến bánh xe không bị trơn trượt, đồng thời giảm lực quán tính. Chú ý không phanh gấp vì sẽ khiến xe bị bó cứng phanh và làm 2 bánh xe trước trở về trạng thái mất độ bám với mặt đường.
Ngoài nhả chân ga cho xe giảm tốc độ từ từ, thì hãy đánh vô lăng về hướng thẳng lái (ngược lại hướng ôm cua) để giảm căng cho 2 bánh trước, giúp 2 bánh trước lấy lại độ bám đường nhanh hơn. Khi cảm nhận xe bắt đầu lấy lại hoàn toàn độ bám với mặt đường thì lúc này mới bắt đầu đánh lái nhiều hơn về phía ôm cua.
Sử dụng hệ thống chống bó cứng phanh ABS trong những trường hợp vào cua tốc độ quá nhanh cũng là cách khắc phục thiếu lái rất hiệu quả. Nếu việc giảm tốc bằng cách nhả chân ga tự nhiên không giúp lấy lại độ bám nhanh như mong muốn thì hãy nhấp phanh nhẹ để tăng độ ma sát cho bánh. Lúc đó, ABS phát huy tác dụng, nhận ra 2 bánh trước bị trượt và sẽ phân bổ lực phanh về 2 bánh sau nhiều hơn nên 2 bánh trước sẽ không bị bó cứng.
Thừa lái hay dư lái (Oversteer) là hiện tượng đánh lái không nhiều nhưng xe quay vòng/chuyển hướng quá nhanh và đột ngột, có thể khiến xe chuyển động xoay ngang và gây lật xe. Xe bị thừa lái khi đột ngột dồn ga hoặc nhả chân ga hoặc phanh gấp khi vào cua.
Xe thừa lái do vào cua, bánh sau bị trượt, mất khả năng bám đường. Lúc này bánh sau sẽ trượt thẳng theo quỹ đạo cũ trong khi bánh trước lại đang chuyển hướng theo điều khiển từ vô lăng. Điều này khiến đầu xe quay vòng/chuyển hưởng, còn đuôi xe vẫn trượt thẳng. Đầu và đuôi xe không chuyển động cùng hướng.
Nguyên nhân xe thừa lái thường do xe di chuyển trong điều kiện đường trơn, vào cua quá gấp, tăng ga sớm, giảm ga đột ngột, phanh gấp ở giữa khúc cua. Khi phanh/dừng xe đột ngột, mũi xe chúi xuống, dồn trọng lượng chính lên giảm xóc trước và 2 bánh trước. Lúc này, 2 bánh sau mất độ bám ma sát, đuôi xe theo quán tính sẽ văng hình vòng cung.
So với hiện tượng thiếu lái thì xe bị thừa lái khó kiểm soát hơn. Cách xử lý như sau:
Các bước hỗ trợ xử lý xe bị thừa lái:
Trong điều kiện di chuyển bình thường, khá ít xảy ra tình trạng xe thừa lái, thiếu lái, tuy nhiên bạn cũng không nên chủ quan, vì có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Dưới đây là một số kinh nghiệm để tránh hiện tượng xe bị thiếu lái và thừa lái:
Một số người dùng ô tô muốn tiết kiệm nhiên liệu cho xe trong bối cảnh giá xăng biến động như hiện nay. Vậy, người dùng nên chọn chế độ lái xe nào tiết kiệm xăng cho ô tô?
Việc lắp đặt bộ ốp thể thao bodykit quanh thân xe giúp ngoại hình xe trở nên mạnh mẽ, hầm hố hơn nhưng ảnh hưởng không ít đến khả năng vận hành cũng như gây nhiều phiền toái khi đi đăng kiểm, bảo hiểm.
Dưới đây là những triệu chứng báo hiệu gầm ô tô bị hỏng và cần phải sửa chữa.
Trên kính chắn gió phía sau ô tô thường có những đường kẻ ngang song song nhau… tuy nhiên không phải người dùng ô tô nào cũng hiểu rõ chi tiết này.
Từ tháng 9.2023, người dùng ô tô có thể tra cứu xem ô tô có bị phạt nguội hay không thông qua ứng dụng (app) đặt lịch đăng kiểm vừa được Cục Đăng kiểm Việt Nam cập nhật, để tránh trường hợp mang ô tô đi đăng kiểm nhưng không được đăng kiểm do "dính" phạt nguội.
